Dịch não tủy và xét nghiệm dịch não tủy là gì? Quy trình thực hiện xét nghiệm dịch não tủy

Dịch não tủy là một chất lỏng có tồn tại trong các não thất và tủy sống, có chức năng quan trọng trong việc bảo vệ não bộ và cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho não bộ từ máu, đồng thời loại bỏ các chất thải từ các tế bào não. Xét nghiệm dịch não tủy được thực hiện để đo lường áp lực và kiểm tra thành phần cũng như tình trạng của loại chất lỏng đặc biệt này.

Dịch não tủy và xét nghiệm dịch não tủy là gì?

Dịch não tủy được tạo ra bởi một nhóm tế bào tại não thất bên (đám rối mạch mạc). Trung bình, người trưởng thành có khoảng 150 ml dịch não tủy. Đây là một chất lỏng không màu, có tính chất giống như chất dịch siêu lọc của huyết tương. Thành phần của dịch não tủy gần giống với huyết tương (bao gồm protein, glucose, chloride, lipid…) nhưng không chứa bilirubin, fibrinogen và hàm lượng cholesterol cũng rất thấp. Tuy nhiên, dịch não tủy có thể chứa các thành phần không nên có như virus, vi khuẩn có nguy cơ tấn công não bộ, gây ra các bệnh lý nghiêm trọng về não.

Dịch não tủy có vai trò làm trơn và là chất đệm giữa tủy sống, não bộ với khung xương cứng bên ngoài như cột sống và sọ, nhằm giảm thiểu các tác động cơ học. Nó cũng thực hiện chức năng dinh dưỡng và chuyển hóa cho hệ thần kinh trung ương. Đồng thời, trong khía cạnh miễn dịch, dịch não tủy có khả năng vận chuyển các chất cần thiết cho cơ thể như bạch cầu và globulin gamma. Trong giai đoạn sớm của bào thai, dịch não tủy cũng đóng vai trò nuôi dưỡng bào thai và khi bào thai lớn lên, vai trò này sẽ dần mất đi.

Do đó, việc xét nghiệm dịch não tủy là rất quan trọng để tiếp cận lâm sàng, kiểm tra tình trạng và thành phần dịch não tủy, đo lường áp lực. Từ đó, nhận được chẩn đoán, tiên lượng và điều trị thích hợp cho các loại bệnh liên quan.

Quy trình thực hiện xét nghiệm dịch não tủy

Để tiến hành xét nghiệm dịch não tủy, các bác sĩ phải tiến hành thu thập mẫu dịch. Trong y học hiện đại, có nhiều phương pháp lấy mẫu dịch não tủy, ví dụ:

• Phương pháp chọc dò tủy sống (chọc ống sống thắt lưng):

Đây là phương pháp phổ biến nhất và thường được sử dụng trong quá trình khám lâm sàng.

• Phương pháp chọc não thất:

Bác sĩ sẽ tạo một lỗ nhỏ trên hộp sọ của bệnh nhân và đưa kim vào để lấy mẫu dịch não tủy trực tiếp. Phương pháp này thường được kết hợp với các phẫu thuật.

• Phương pháp chọc Cisternal:

Bác sĩ sẽ đưa kim vào dưới xương chẩm (phía sau hộp sọ) để thu thập mẫu dịch não tủy cần thiết. Phương pháp này thường được thực hiện với sự hỗ trợ của chất dẫn huỳnh quang và chỉ được chỉ định trong các trường hợp đặc biệt do mức độ nguy hiểm cao.

Sau khi đã thu thập mẫu dịch não tủy, các xét nghiệm sau có thể được thực hiện:

• Xác định áp suất não tủy:

Đo lường áp suất trong khoang tủy để đánh giá có hiện tượng tăng áp suất hay không.

• Phân tích hóa học:

Xác định thành phần hóa học của dịch não tủy như glucose, protein, lactate và các chất khác. Các giá trị bất thường trong thành phần này có thể cho thấy các tổn thương hoặc bệnh lý.

• Đếm tế bào:

Đếm số lượng tế bào trong dịch não tủy, bao gồm tế bào máu đỏ, tế bào trắng và các tế bào khác. Sự thay đổi về số lượng và loại tế bào có thể chỉ ra sự tổn thương hoặc nhiễm trùng.

• Kiểm tra vi khuẩn và virus:

Xác định sự hiện diện của vi khuẩn, virus hoặc các tác nhân gây bệnh khác trong dịch não tủy. Điều này giúp xác định nguyên nhân của các vấn đề sức khỏe như viêm màng não, viêm não hoặc nhiễm trùng não tủy.

Ý nghĩa của xét nghiệm dịch não tủy

Xét nghiệm dịch não tủy là quá trình y tế được sử dụng để kiểm tra và đánh giá thành phần của chất lỏng trong khoang não tủy. Thông qua việc này, các bác sĩ có thể thực hiện chẩn đoán, điều trị và tiên lượng một số loại bệnh liên quan đến hệ thần kinh hoặc não tủy như:

• Nhiễm trùng:

Xét nghiệm dịch não tủy có thể phát hiện mức độ và loại vi khuẩn, virus hoặc nấm gây nhiễm trùng trong chất lỏng này.

• Viêm não và màng não:

Dịch não tủy của những người bị viêm não hoặc viêm màng não thường có biến đổi so với trạng thái bình thường. Quá trình xét nghiệm này có thể giúp xác định nguyên nhân gây ra viêm và hướng dẫn điều trị.

• Sự suy giảm miễn dịch:

Một số xét nghiệm dịch não tủy có thể được thực hiện để đánh giá chức năng miễn dịch và xác định sự tồn tại của bất thường như khối u, tế bào ác tính hoặc tế bào bạch cầu.

Ngoài ra, màu sắc và các chỉ số của dịch tủy thu được cũng có thể là dấu hiệu của các tình trạng bất thường trong cơ thể như sự tích tụ của các tế bào máu trắng, xuất huyết, tắc nghẽn dây cột sống hoặc nhiễm trùng.

Xét nghiệm dịch não tủy sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán tốt hơn về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân dựa trên các thông tin thu được về màu sắc, tỷ trọng và thành phần của chất lỏng này. Tùy vào từng bệnh nhân và kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ tư vấn và đưa ra các phương pháp điều trị cũng như tiên lượng bệnh khác nhau. Vì vậy, để có kết quả chính xác nhất, hãy đến những cơ sở y tế uy tín để thực hiện xét nghiệm này.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Để được tư vấn cụ thể và chính xác, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế. Họ sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chính xác và phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu của bạn.