Việc đưa trẻ đi tiêm chủng là biện pháp hiệu quả nhất trong việc phòng ngừa một số bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, đối với trẻ nhỏ, đặc biệt là những bé chưa đủ ngôn ngữ để biểu đạt nhu cầu và mong muốn cá nhân, việc chăm sóc và theo dõi trẻ sau khi tiêm phòng trong vòng 24 giờ là cần thiết. Do đó, ba mẹ cần hiểu rõ các phản ứng phổ biến sau khi tiêm vắc-xin ở trẻ nhằm đảm bảo an toàn và tăng hiệu quả phòng bệnh.
Các phản ứng sau tiêm vắc-xin ở trẻ em là biểu hiện của hệ thống miễn dịch cơ thể phản ứng với vắc-xin. Hầu hết các phản ứng này đều ở mức độ nhẹ, một số ít ở mức độ trung bình, trong khi các phản ứng nặng (như hội chứng sốc nhiễm độc, sốc phản vệ) rất hiếm xảy ra.
Biểu hiện sau khi tiêm vacxin ở trẻ
Các biểu hiện sau khi tiêm vắc-xin ở trẻ thường gặp bao gồm:
- Sốt nhẹ: Sau khi tiêm phòng, sốt là phản ứng phổ biến nhất ở trẻ nhỏ. Thường tự khỏi sau 1 – 2 ngày.
- Vết tiêm bị sưng đỏ, đau: Vết tiêm có thể bị đau, sưng đỏ, nhưng không đáng lo ngại và sẽ tự biến mất sau vài ngày.
- Phát ban đỏ hoặc nổi mụn nước: Tiêm vắc-xin sởi-quai-bị-rubella có thể gây ra phản ứng phát ban giả sởi hoặc mụn nước, nhưng thường tự biến mất sau 1 – 2 ngày.
- Dị ứng: Trẻ có thể phát ban mề đay hoặc ngứa toàn thân sau tiêm vắc-xin, thường tự giảm sau vài ngày.
- Rối loạn tiêu hóa nhẹ: Một số ít trẻ sau tiêm vắc-xin phòng tiêu chảy do rotavirus có thể gặp các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đi ngoài nhiều lần mỗi ngày và phân loãng hơn, nhưng thường tự giảm sau 1 – 2 ngày.
Phản ứng ở trẻ sau khi tiêm vacxin một số bệnh phổ biến
Mô tả phản ứng sau tiêm các loại vacxin cho trẻ nhỏ:
-
Vacxin BCG (Phòng lao):
Đối tượng tiêm: Dành cho trẻ sơ sinh.
Tại vị trí tiêm: Có thể cảm thấy đau, sưng và nóng.
Toàn thân: Trẻ có thể có sốt nhẹ, trở nên quấy khóc và bú ít, nhưng thường sẽ hết sau một vài ngày.
Mô tả tác động: Thường sau khi tiêm vacxin BCG, một nốt nhỏ sẽ xuất hiện tại vị trí tiêm và biến mất sau khoảng 30 phút. Khoảng hai tuần sau đó, sẽ xuất hiện một vết loét đỏ nhỏ có kích thước nhỏ, và sau hai tuần nữa, vết loét sẽ tự lành và để lại một sẹo có kích thước khoảng 5mm.
Lưu ý: Nếu phản ứng sau tiêm là hạch cổ, hạch nách, hạch dưới xương đòn bên trái hoặc nốt mủ quá lớn tại vị trí tiêm (đường kính trên 1cm), cần đến cơ sở y tế để được khám lại ngay.
-
Vacxin viêm gan B:
Đối tượng tiêm: Dành cho trẻ sơ sinh và người lớn.
Tại vị trí tiêm: Có thể cảm thấy đau và sưng nhẹ.
Toàn thân: Trẻ có thể có sốt nhẹ và trở nên quấy khóc.
Mô tả tác động: Các triệu chứng này sẽ hết trong vòng vài giờ hoặc đến 1 – 2 ngày.
-
Vacxin phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib:
Đối tượng tiêm: Dành cho trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên.
Tại vị trí tiêm: Sẽ có sự sưng đỏ và đau từ 1 – 3 ngày. Có thể xuất hiện một cục cứng sau khoảng 1 – 3 tuần và sẽ tự khỏi.
Toàn thân: Trẻ có thể có sốt, trở nên quấy khóc, nôn mửa, tiêu chảy và bú kém.
Các phản ứng nặng sau tiêm vacxin ở trẻ
Mặc dù rất hiếm khi xảy ra, nhưng trẻ nhỏ vẫn có thể gặp phải những phản ứng nặng sau khi tiêm vacxin, được biểu hiện qua những dấu hiệu sau:
- Phản ứng quá mẫn cấp tính thường xảy ra trong vòng 2 giờ sau khi tiêm vacxin, đi kèm với một hay nhiều triệu chứng sau:
- Phát ban, phù nề ở mặt hoặc toàn thân.
- Phù nề ở thanh quản, gây khó thở và ngắt quãng hô hấp.
- Thở khò khè.
- Sốt cao liên tục trên 38,5°C và không đáp ứng thuốc hạ sốt như Paracetamol, Ibuprofen.
- Khóc thét không ngừng, la hét dai dẳng trên 3 giờ.
- Bụng đau quặn và tiểu tiện không tự chủ.
- Đau đầu, chóng mặt, nôn mửa.
- Co giật toàn thân không kèm theo triệu chứng tại chỗ, có thể đi kèm với sốt hoặc không.
- Sờ chỗ tiêm thấy mềm hoặc rò dịch, có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn hay vô khuẩn.
- Nhiễm khuẩn huyết thường khởi phát cấp tính, trầm trọng và có tính chất lan tỏa toàn thân. Biến chứng nguy hiểm thường gặp hơn là sốc nhiễm trùng.
Ở một số trường hợp, trẻ sẽ gặp phải các phản ứng hiếm gặp như viêm hạch, viêm não, tai biến thần kinh… Đây đều là những phản ứng nặng, có thể đe dọa tính mạng của bé nếu ba mẹ không đưa con đến bệnh viện kịp thời.
Những lưu ý trước và sau khi cho trẻ tiêm vacxin
Trước khi tiêm phòng cho trẻ
Mặc dù tiêm phòng có thể gây một số triệu chứng khó chịu và nguy hiểm cho bé, ba mẹ không thể phủ nhận lợi ích tuyệt vời mà vacxin mang lại trong việc phòng bệnh. Khi cho trẻ tiêm phòng tại các trung tâm, bé sẽ được theo dõi cụ thể và cẩn thận.
- Trước khi tiêm phòng, tất cả trẻ đều được khám sàng lọc để đảm bảo sức khỏe tốt khi tiêm chủng. Bạn sẽ nhận được tư vấn về loại vacxin phù hợp và tiêm phòng tốt nhất cho từng lứa tuổi của bé. Đồng thời, bạn cũng sẽ được hướng dẫn cách theo dõi phản ứng sau khi tiêm vacxin ở trẻ.
- Ba mẹ hoặc người giám hộ của trẻ sẽ xem qua lọ vacxin trước khi tiêm.
- Trước khi sử dụng, vacxin, bơm tiêm, dung môi và dụng cụ sẽ được kiểm tra kỹ.
- Sau khi tiêm chủng, trẻ sẽ được theo dõi và đánh giá sức khỏe trước khi ra về.
Chăm sóc tại nhà
Tiếp tục theo dõi trẻ tại nhà ít nhất 24 giờ sau tiêm chủng để quan sát các dấu hiệu như triệu chứng tại chỗ tiêm, nốt phát ban trên da, tinh thần, ăn uống, ngủ và thở. Ba mẹ cần chú ý những điểm sau:
- Đảm bảo trẻ ăn đúng tư thế và bú đủ bữa, đủ số lượng.
- Kiểm tra trẻ thường xuyên, đặc biệt là ban đêm.
- Đảm bảo trẻ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ (nếu có).
- Sử dụng cặp nhiệt độ hoặc chườm mát nếu trẻ sốt dưới 38.5 độ C và dùng hạ sốt theo đơn khi sốt trên 38.5 độ C.
- Không đắp bất kỳ chất gì lên vị trí tiêm như khoai tây, lá cây, chanh,…
- Đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức nếu thấy các dấu hiệu phản ứng sau tiêm vacxin nặng như đã được đề cập.
Những thông tin trên là các yếu tố cần đặc biệt lưu ý và theo dõi về phản ứng sau khi tiêm vacxin của trẻ.
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Để được tư vấn cụ thể và chính xác, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế. Họ sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chính xác và phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu của bạn.