Viêm màng não là gì?

Viêm màng não là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng mà đặc điểm chính là viêm nhiễm các màng bảo vệ bao quanh não và tủy sống. Khi những màng này bị nhiễm trùng, thường do sự xâm nhập của vi khuẩn hoặc vi rút, trẻ em dễ bị tổn thương đặc biệt. Điều quan trọng đối với cha mẹ và người chăm sóc là nhận biết các dấu hiệu của viêm màng não ở trẻ em và tìm kiếm chăm sóc y tế ngay lập tức.

Trong phần này, chúng ta sẽ tìm hiểu về các triệu chứng của viêm màng não ở trẻ em thuộc các nhóm tuổi khác nhau và nhấn mạnh sự quan trọng của can thiệp sớm trong việc duy trì sức khỏe của trẻ.

Trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 1 tuổi

• Trẻ có thể có biểu hiện sốt cao, thường kèm theo quấy khóc bất thường và dai dẳng.
• Cũng có thể quan sát thấy sự cáu kỉnh, thờ ơ và xu hướng ngủ nhiều hơn bình thường.
• Có thể thấy chán ăn, thóp mở rộng bất thường (điểm mềm trên đầu trẻ) và nói chung là không muốn chơi hoặc di chuyển.
• Trẻ bị viêm màng não thường khóc dữ dội và khó dỗ dành, nhất là khi được bế lên.

Trẻ lớn hơn, không mắc bệnh suy giảm miễn dịch

• Nhức đầu dữ dội và sốt cao đột ngột là những triệu chứng viêm màng não thường gặp ở lứa tuổi này.
• Cổ cứng, buồn ngủ và buồn nôn kèm theo nôn thường xuất hiện.
• Trẻ em có thể trở nên nhạy cảm với ánh sáng, bị co giật và khó tập trung.
• Sự xuất hiện của phát ban trên cơ thể cũng có thể là dấu hiệu của bệnh viêm màng não.

Đáng lưu ý là các triệu chứng của viêm màng não ở trẻ em có thể không xuất hiện cùng lúc và không phải tất cả trẻ em bị viêm màng não đều có những biểu hiện tương tự. Tuy nhiên, một số dấu hiệu như cổ cứng có thể cho thấy tình trạng kích thích màng não nghiêm trọng và không được xem nhẹ.

Trong trường hợp nghi ngờ viêm màng não, việc tìm kiếm chăm sóc y tế ngay lập tức cho trẻ là cần thiết. Can thiệp kịp thời rất quan trọng vì mức độ nghiêm trọng và nguy hiểm của bệnh có thể thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân. Điều trị chậm trễ hoặc không đầy đủ có thể gây hậu quả đe dọa tính mạng và tăng nguy cơ tổn thương não vĩnh viễn ở trẻ em.

Nguyên nhân viêm màng não ở trẻ em

Viêm màng não ở trẻ em có thể có những nguyên nhân đa dạng như virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng và các bệnh khác. Chúng ta sẽ đi sâu khám phá các nguyên nhân chính này để có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa cần thiết và tìm kiếm chăm sóc y tế kịp thời.

Nguyên nhân do vi khuẩn

Vi khuẩn là nguyên nhân gây ra viêm màng não có nguy cơ cao nhất trong các loại viêm màng não ở trẻ em. Thường xảy ra khi có bệnh truyền nhiễm khác như nhiễm trùng tai hoặc xoang, gãy xương sọ hoặc biến chứng sau phẫu thuật liên quan đến não. Có một số chủng vi khuẩn phổ biến gây viêm màng não ở trẻ em, bao gồm:

Streptococcus pneumoniae (Phế cầu khuẩn):

Loại vi khuẩn này đứng đầu trong số các nguyên nhân gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi. Nó cũng có thể gây ra các bệnh nghiêm trọng khác như viêm phổi và nhiễm trùng máu. Mặc dù thuốc kháng sinh thường được sử dụng trong quá trình điều trị, hiệu quả của các phương pháp này đã giảm, đồng thời tăng nguy cơ viêm màng não do phế cầu khuẩn.

Neisseria meningitidis (Vi khuẩn não mô cầu):

Chủng này có khả năng lây lan rất nhanh từ người sang người, thường gây ra các đợt bùng phát. Bệnh viêm màng não mô cầu có thể tác động đến nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể, bao gồm mắt, hệ hô hấp, tim, khớp, hệ sinh dục và hệ thần kinh. Dù được điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong vẫn cao khi phát sinh các biến chứng như nhiễm trùng máu.

Vi khuẩn Hib (Haemophilus Influenzae Type B):

Thường ảnh hưởng đến trẻ em từ 1-3 tuổi, chủng vi khuẩn này lây truyền qua đường hô hấp.

Listeria monocytogenes:

Nguyên nhân do virus

Viêm màng não gây ra bởi virus thường có tính nghiêm trọng thấp hơn so với viêm màng não do vi khuẩn. Các loại virus phổ biến gây ra tình trạng này bao gồm enterovirus (virus đường ruột lây truyền qua phân và tiếp xúc bằng miệng), virus cúm, quai bị, virus herpes và HIV.

Mặc dù viêm màng não do virus được coi là ít nguy hiểm hơn so với vi khuẩn, nhưng cha mẹ vẫn cần đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ có hệ miễn dịch yếu.

Nguyên nhân do nấm

Viêm màng não do nấm thường biểu hiện dưới dạng viêm màng não mãn tính, có những triệu chứng kéo dài tương tự như viêm màng não cấp tính. Khác với vi khuẩn và vi rút, nấm không thể lây từ người này sang người khác. Cryptococcus là loại nấm phổ biến nhất gắn liền với bệnh viêm màng não, và nó chủ yếu tác động đến những người có hệ miễn dịch suy yếu, như những người nhiễm HIV/AIDS.

Các yếu tố đóng góp khác

Viêm màng não ở trẻ em cũng có thể được gây ra bởi các tác nhân khác như nhiễm ký sinh trùng, phản ứng hóa học, dị ứng thuốc và các bệnh lý cơ bản khác, bao gồm u hạt và một số loại ung thư.

Biến chứng khi trẻ bị viêm màng não

Như đã đề cập trước đó, viêm màng não là một căn bệnh nguy hiểm và tỷ lệ biến chứng xảy ra cao. Do đó, việc phát hiện và điều trị kịp thời đối với trẻ sẽ có vai trò quyết định đến mức độ tổn thương của hệ thần kinh, não bộ và các cơ quan khác. Các biến chứng mà trẻ có thể đối mặt khi mắc viêm màng não bao gồm:

• Mất thính giác hoặc điếc;
• Sự suy giảm trí nhớ;
• Sự phát triển tư duy kém, trí tuệ chậm chạp;
• Tổn thương não vĩnh viễn;
• Suy thận;
• Sốc;
• Các cơn động kinh;
• Sự khó khăn trong việc di chuyển;
• Tử vong…

Cách điều trị viêm màng não ở trẻ em

Điều trị viêm màng não do virus

Điều trị viêm màng não do vi khuẩn