Hệ tim mạch đóng một vai trò vô cùng quan trọng, đảm bảo cung cấp oxy cho tế bào trong quá trình hoạt động của chúng. Cung lượng tim, một chỉ số quan trọng, thể hiện chức năng làm việc của hệ tim mạch. Vậy, cung lượng tim là gì và những yếu tố nào có thể ảnh hưởng đến nó?
Cung lượng tim là một khái niệm trừu tượng và có thể khiến nhiều người đọc băn khoăn. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích cụ thể về cung lượng tim và các yếu tố có thể ảnh hưởng đến nó để giúp bạn hiểu rõ hơn.
Cung lượng tim là gì?
Cung lượng tim, hay tần số dòng máu, là một thuật ngữ sử dụng để đo lượng máu tim bơm trong một khoảng thời gian nhất định, thường là mỗi phút. Cung lượng tim có thể thay đổi tùy theo tình trạng cá nhân và trạng thái nghỉ ngơi, với mức trung bình khoảng 5 lít máu mỗi phút ở người bình thường.
Nhu cầu về oxy của cơ thể tăng lên khi hoạt động, và do đó, cung lượng tim cũng tăng để đảm bảo cung cấp đủ oxy cho các hoạt động này. Trong những trường hợp này, cung lượng tim có thể lên đến 30 lít máu mỗi phút.
Các chuyên gia về tim mạch cho biết cung lượng tim có thể thay đổi thường xuyên để đáp ứng nhu cầu oxy của cơ thể và đảm bảo các tế bào hoạt động một cách hiệu quả. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, các bệnh tim mạch có thể làm cho cung lượng tim không đủ để đáp ứng nhu cầu của cơ thể, dẫn đến các triệu chứng như mệt mỏi và khó thở.
Cung lượng tim chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào?
Cung lượng tim là một đại lượng được xác định bằng cách nhân thể tích máu bơm trong mỗi nhát bóp tim với tần số tim. Trong công thức này, thể tích máu bơm được ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm sức co bóp của cơ tim, tiền gánh và hậu gánh. Ở người trưởng thành và khỏe mạnh, thể tích máu bơm thường nằm trong khoảng từ 60 đến 90 ml trong mỗi nhát bóp tim.
Do đó, cung lượng tim có thể thay đổi dựa trên bốn yếu tố chính, đó là tiền gánh, hậu gánh, sức co bóp của cơ tim và tần số tim. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về các yếu tố này.
Tiền gánh
Tiền gánh là lượng máu được đổ vào thất cuối của tim trước khi tim bắt đầu nhất bóp. Sức co rút cơ tim tăng lên, tiền gánh cũng sẽ tăng trong một phạm vi nhất định. Khi tiền gánh tăng, tức là tim đổ lượng máu lớn hơn vào nó, cung lượng tim cũng tăng lên. Ngược lại, khi tiền gánh giảm, cung lượng tim cũng giảm do lượng máu đổ vào tim ít hơn.
Hậu gánh
Hậu gánh là lực mà tâm thất phải vượt qua để đẩy máu ra ngoài. Hậu gánh phụ thuộc vào trương lực mạch máu và huyết áp động mạch. Khi giảm hậu gánh, cung lượng tim có thể tăng lên, đặc biệt là trong trường hợp suy tim, khi khả năng co bóp của tim giảm. Ngược lại, cung lượng tim sẽ giảm khi hậu gánh tăng.
Sức co bóp của cơ tim
Tim là cơ quan quan trọng trong việc đẩy máu từ tim vào động mạch. Khi sức co bóp của tim gia tăng và trở nên mạnh mẽ, cung lượng tim sẽ tăng lên. Ngược lại, khi khả năng co bóp của tim bị suy yếu, cung lượng tim có thể giảm đi một cách đáng kể.
Trong những tình huống đặc biệt, nếu tim co bóp quá mạnh, nó có thể gây ra tình trạng thiếu máu cho cơ tim, điều này thường đi kèm với nhiều triệu chứng như đau ngực, sự rối loạn trong nhịp tim, và trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể gây tử vong.
Các yếu tố có thể tăng sức co bóp của tim bao gồm kích thích thần kinh giao cảm, việc sử dụng thuốc như Digitalis và các chất làm tăng nồng độ Ca2+ bên trong tế bào. Bên cạnh đó, còn có các yếu tố có thể làm giảm khả năng co bóp của tim, chẳng hạn như sự ức chế hoạt động của thần kinh giao cảm, sự nhiễm toan chuyển hóa, sự tăng nồng độ K+ trong nước mô và tình trạng thiếu khí.
Tần số tim
Tần số tim, tức là số lần mà tim co bóp để đẩy máu vào động mạch trong một đơn vị thời gian, được điều chỉnh bởi nhiều yếu tố như hệ thống thần kinh thực vật, ion K+, Ca2+, Na+, các hormon và một loạt các loại thuốc.
Thường thì, tần số tim ở trạng thái nghỉ ngơi dao động khoảng từ 70 đến 80 lần mỗi phút. Khi thể thao hoặc nhu cầu oxy của cơ thể tăng cao, tần số tim cũng sẽ tăng tương ứng. Điều này dẫn đến việc cung lượng tim tăng lên để đảm bảo cung cấp đủ oxy cho cơ thể. Tuy nhiên, nếu tần số tim giảm quá mức, có thể do rối loạn nhịp tim hoặc do hoạt động thể thao cường độ kéo dài, nó có thể gây ra các vấn đề liên quan đến sức khỏe.
Các chuyên gia về tim mạch cũng cho biết rằng sự biến đổi không bình thường trong tần số tim có thể tiềm ẩn các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, bao gồm cả tình trạng sốc tim và thậm chí đe dọa tính mạng.
Sự thay đổi của cung lượng tim
Do tác động của các yếu tố đã được đề cập, cung lượng tim có thể biến đổi theo cách sau:
Cung lượng tim tăng
Cung lượng tim tăng khi tiền gánh tăng, hậu gánh giảm, sức co bóp cơ tim gia tăng, và tần số tim tăng lên ở một mức nhất định. Các tình huống mà cung lượng tim tăng bao gồm:
- Sốc nhiễm khuẩn và sốc phản vệ.
- Tăng dày tường tâm thất.
- Tăng áp lực động mạch chủ, giãn tĩnh mạch, và giãn các buồng thất tim.
- Hoạt động vận động cường độ cao đòi hỏi cung cấp nhiều oxy hơn cho các cơ quan trong cơ thể.
Cung lượng tim giảm
Cung lượng tim giảm khi tiền gánh giảm, hậu gánh tăng, và có thể xảy ra trong các trường hợp sau:
- Hẹp van nhĩ thất.
- Rối loạn nhịp tim và tăng nhịp tim.
- Sốc vì giảm thể tích máu.
- Tăng huyết áp.
- Hẹp van động mạch phổi và hẹp van động mạch chủ.
- Sốc do tắc nghẽn mạch.
Các phương pháp đo cung lượng tim
Dưới đây là một số phương pháp phổ biến để đo và theo dõi cung lượng tim, mà bạn có thể tham khảo:
Theo dõi cung lượng tim thông qua Catheter Swan – Ganz
Cách tiếp cận này đòi hỏi các chuyên gia y tế sẽ tiêm một lượng dung dịch vô khuẩn ổn định, duy trì ở nhiệt độ kiểm soát, qua Catheter Swan – Ganz được lắp vào động mạch phổi. Tuy nhiên, khi thực hiện phương pháp này, có khả năng gây ra một số biến chứng như nhiễm khuẩn và tắc nghẽn phổi…
Đo liên tục theo phương pháp PiCCO
Phương pháp này hiện đang được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Với cách tiếp cận này, các bác sĩ có khả năng liên tục theo dõi huyết động học và tình trạng thăng bằng dịch của người bệnh thông qua catheter tĩnh mạch trung tâm, catheter động mạch đùi và các cảm biến nhiệt độ.
Khi tiêm dung dịch muối lạnh qua catheter tĩnh mạch trung tâm, cảm biến nhiệt độ ở động mạch đùi sẽ ghi nhận sự biến đổi nhiệt độ. Phân tích đồ thị được ghi nhận sẽ giúp các bác sĩ xác định cung lượng tim và thể tích máu trong tim một cách liên tục.
Phân tích hình dạng sóng của động mạch đập
Dưới đây là cách xác định cung lượng tim và thể tích nhát bóp thông qua phân tích dạng sóng của áp lực động mạch đập thu được trên phần mềm máy tính. Phương pháp này dựa trên việc áp lực động mạch chủ biến đổi theo tỷ lệ với thể tích mỗi nhát bóp. Các biến số như tần suất tim, độ co mạch máu, huyết áp động mạch trung bình và tác động của áp lực mạch máu cũng được tính toán vào đó.
Phương pháp Fick
Fick là một cách đo cung lượng tim không xâm lấn, dựa trên nguyên tắc tính toán tỷ lệ giữa sự thay đổi của CO2 đào thải và CO2 cuối cùng trong hơi thở. Nồng độ CO2 được đo thông qua việc sử dụng cảm biến trên đường thở kết nối với ống nội khí quản của người bệnh đã được đặt trước đó.
Trên đây là toàn bộ thông tin cơ bản xoay quanh cung lượng tim mà Nhà thuốc Long Châu đã tổng hợp để chia sẻ với bạn đọc. Hy vọng, qua bài viết này, bạn sẽ có cái nhìn sâu hơn về cung lượng tim và các yếu tố ảnh hưởng, cũng như các phương pháp đo cung lượng tim. Chúc bạn có nhiều trải nghiệm tốt lành và chân thành cám ơn bạn đã đồng hành cùng Nhà thuốc Thái Minh.
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Để được tư vấn cụ thể và chính xác, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế. Họ sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chính xác và phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu của bạn.